Gần đây, nhiều bà con nông dân trên địa bàn xã Quang Châu, huyện Việt Yên đã mạnh dạn chuyển đổi diện tích đất trồng lúa kém hiệu quả, các vùng thấp trũng, ao hồ để trồng sen đem lại hiệu quả kinh tế cao gấp nhiều lần cấy lúa. Mô hình trồng sen đã mang đến cho người dân thu nhập hàng trăm triệu đông mỗi vụ. Đồng thời, mang lại cho miền quê này một sức sống mới, diện mạo phù trú và thúc đẩy du lịch địa phương.

Đến với xã Quang Châu huyện Việt Yên mùa này không khó để bắt gặp những đầm sen nở rộ, trải dài, mùi hương thơm ngát. Tại đây, ông Vũ Hữu Luận ở thôn Nam Ngạn là một trong những gia đình trồng sen diện tích lớn với quy mô hàng hóa. Hiện nay, gia đình ông Luận là một trong những hộ trồng sen lớn nhất xã.

Anh Luận cho biết, để có được đầm sen đẹp như ngày nay cũng phải trải qua thời gian gây dựng tương đối khó khăn. Anh Luận kể, đồng đất ở trong thôn phần lớn là những chân ruộng ngập trũng, cấy lúa chủ yếu được vụ Chiêm Xuân còn vụ Mùa gặp mưa bão, ngập úng là hỏng hết không được thu hoạch. Nhận thấy tiềm năng của cây sen, anh Luận đã tới các vùng lân cận, tìm đến các hồ sen để học hỏi. Tuy nhiên, thời gian đó đa số các hồ đều trồng sen tự nhiên, quyết tâm gắn bó với loại cây này, anh Luận nghĩ rằng trồng tự nhiên sen sẽ không đẹp, nếu có tay người chăm sóc chắc chắn sẽ cho năng suất hơn, cho hoa đẹp hơn.

Vừa làm vừa rút kinh nghiệm, những năm sau, anh xin đấu thầu thêm những ruộng lân cận với giá 200.000 đồng/sào/năm, nâng dần tổng diện tích lên 28 mẫu. Mỗi ngày thu hoạch hàng nghìn hoa sen và bát sen non, 80-100 kg hạt sen chè (hạt sen già bánh tẻ). Với giá bán buôn hoa sen, bát sen non là 12-15.000 đồng/chục, hạt sen chè 35-40.000 đồng/kg, mỗi ngày đem lại thu khoảng 15 triệu đồng. Bệnh cạnh thu nhập các sản phẩm thô từ cây sen, anh Luận đã quy hoạch cảnh quan khu đầm để thu hút lượng lớn khách tham quan, chụp ảnh mỗi khi mùa sen nở. Công việc này vừa có thêm thu nhập, vừa quảng bá, thúc đẩy du lịch, dịch vụ của địa phương.

Theo đánh giá của anh Vũ Hữu Luận, sản lượng sen thu được năm nay thấp hơn năm ngoái và giá bán các sản phẩm có thấp hơn một chút. Nguyên nhân, năm nay mưa muộn nên ngay từ đầu vụ sen lá sen đã bị xoăn, nhiều chỗ cây nhiễm bệnh đẻ nhánh ít, đồng thời hoa sen cũng sớm tàn hơn năm trước. Mặc dù vậy, so với cấy lúa thì thu nhập từ trồng sen vẫn cao hơn gấp nhiều lần trồng lúa.

Trồng sen với diện tích 10 mẫu, chị Trần Thị Huệ ở thôn Đạo Ngạn chia sẻ, cây sen có ưu điểm dễ thích nghi với vùng đất trũng, nhiều bùn, úng nước, ít sâu bệnh, sản phẩm dễ tiêu thụ. Thời gian thu hoạch sen kéo dài khoảng 3 tháng, từ tháng 6 đến tháng 8 dương lịch. Thời tiết mưa nhiều phù hợp với sự sinh trưởng và phát triển của cây sen lúc đó sen cho nhiều hoa và đài hơn, ít mưa cây sinh trưởng kém hơn. Để có những bát sen to, hạt mẩy, đều hạt, người trồng sen cần chăm sóc cho cây phát triển tốt. Giai đoạn chăm sóc sen rất quan trọng, vào thời điểm sau tết Nguyên đán người trồng sen nên cầy bừa ruộng để dọn sạch cỏ dại, khi cây sen mọc lá nổi trên mặt nước cần bón NPK với lượng khoảng 50kg cho mỗi sào để cây sinh trưởng tốt. Với những gia đình không chăm sóc tốt, cây kém ăn, khi thu hoạch bát sen nhỏ, nhiều hạt lép, năng suất không cao.

Chuyển đổi cơ cấu cây trồng, đưa các loại cây có giá trị kinh tế cao vào trồng nhằm nâng cao giá trị thu nhập trên cùng diện tích canh tác, trong đó có chuyển đổi đất trồng lúa kém hiệu quả sang trồng sen hàng hóa đã đem lại hiệu quả thiết thực.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, trong khoảng 5 năm trở lại đây, nhiều hộ gia đình ở xã Quang Châu huyện Việt Yên đã mạnh dạn chuyển đổi diện tích trồng lúa vùng thấp trũng kém hiệu quả và diện tích đất hoang hóa, cải tạo chuyển sang trồng sen với diện tích khoảng 40 ha. Trước đây, tại những khu đồng này, người dân chủ yếu cấy lúa một vụ, còn vụ Mùa mưa úng nên có vụ người dân được thu hoạch có vụ không nên chủ yếu bỏ hoang. Một vài hộ trong xã đã mạnh dạn thử nghiệm đem sen về trồng, từ những khóm nhỏ trong ao trong ruộng, thì nay sen được trồng trên hầu hết các khu đồng trũng, đất lúa kém hiệu quả đã mang lại hiệu quả thiết thực. Đáng chú ý, mô hình trồng sen ngoài nâng cao thu nhập cho người dân còn góp phần tạo việc làm cho nhiều lao động tại địa phương, tạo cảnh quan môi trường sạch đẹp, mỗi mùa sen đến được rất nhiều người yêu sen đến tham quan chụp ảnh.

Việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng đã góp phần đa dạng hóa các sản phẩm nông nghiệp, mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân. Trong thời gian tới, xã Quang Châu, huyện Việt Yên tiếp tục chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp, thích ứng với biến đổi khí hậu, tạo điều kiện cho người dân phát triển sản xuất, làm giàu cho quê hương, thu hút khách đến tham quan, trải nghiệm.