Sử dụng nấm xanh để trừ rầy nâu hại lúa là yêu cầu cấp bách hiện nay và đã trở thành mối quan tâm hàng đầu của nhiều nông dân. Đây là biện pháp vừa mang lại hiệu quả kinh tế, vừa góp phần hạn chế sử dụng thuốc hóa học ô nhiễm môi trường, từng bước tiến tới sản xuất lúa theo hướng bền vững.

Hướng dẫn nông dân kỹ thuật làm môi trường

Xu thế của thế giới hiện nay là tạo ra sản phẩm nông nghiệp sạch, nhất là các loài rau trái. Vì vậy, song song với các biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp (IPM), thâm canh lúa cải tiến SRI, các biện pháp phòng trừ dịch hại tổng hợp, công nghệ sau thu hoạch… thì các nhà khoa học luôn nghiên cứu và ứng dụng các biện pháp phòng trừ sinh học để dần dần thay thế cho thuốc hóa học, nhằm giảm thiểu tối đa lượng thuốc hóa học dùng trong nông nghiệp. 

Sau gần 8 năm nghiên cứu, Viện Lúa đồng bằng sông Cửu Long đã cho ra đời chế phẩm sinh học nấm xanh với tên thương mại là Metarhizium anisopliae (sản xuất từ chủng nấm xanh M.a (OM2 - B) để quản lý các loài sâu hại lúa. Đây được xem là tiến bộ kỹ thuật và ứng dụng rộng rãi trong sản xuất nông nghiệp những năm gần đây. Các kết quả thí nghiệm trong nhiều vụ sản xuất ở nhà lưới, ngoài đồng và thực nghiệm trên diện rộng cho thấy, chủng nấm xanh M.a (OM2 – B) có hiệu lực rất cao đối với các loài rầy, bọ xít hại lúa và sâu cuốn lá nhỏ. Kết quả nghiên cứu của Viện lúa Đồng bằng sông Cửu Long, sau khi phun 07 ngày, hiệu lực diệt trừ các loài rầy hại lúa đạt từ 73,5 - 91,5% và hiệu lực trừ bọ xít hại lúa là 73-88% (tùy theo điều kiện nhiệt, ẩm độ của từng vụ, từng vùng và trên từng cây trồng khác nhau). Hơn nữa, sau khi phun thuốc sinh học xong, người đi phun thuốc thấy khỏe mạnh bình thường, trong khi những nông dân phun thuốc trừ sâu thì cảm thấy rất mệt mỏi. 

Có thể nói chế phẩm vi nấm Metarhizium anisopliae có hiệu quả cao đối với rầy nâu, bọ xít hại lúa. Đặc biệt, không gây ảnh hưởng tới thiên địch của sâu hại, hệ sinh thái, con người và môi trường. Vì vậy, chế phẩm vi nấm này rất phù hợp với các mô hình lúa hữu cơ, mô hình lúa- cá. 

Làm điểm tại huyện Yên Dũng

Được sự giúp đỡ của Tổ chức Nông lương Thế giới FAO, Cục Bảo vệ thực vật, Trung tâm Bảo vệ thực vật phía Bắc, vụ mùa năm 2014 Chi cục Bảo vệ thực vật Bắc Giang tiếp cận mô hình này và chuyển giao quy trình nhân nuôi, sử dụng nấm xanh Metarhizium anisopliae tại nông hộ để quản lý rầy nâu tại 2 xã Quỳnh Sơn và Xuân Phú của huyện Yên Dũng; tổ chức 02 lớp tập huấn cho 60 học viên nông dân tham gia và ứng dụng trên tổng diện tích ruộng lúa quy mô 20 ha. Kết quả 05 nông dân tham gia nhân nuôi được 06 bọc dùng cho 01 ha, đạt tỷ lệ nhân nuôi 100%, còn lại 19 ha được Trung tâm BVTV phía Bắc cung cấp sản phẩm nấm xanh và học viên tự xử lý trên đồng ruộng của mình. Học viên tự theo dõi về mật độ rầy nâu bị nấm xanh ký sinh và rầy nâu không bị nấm xanh ký sinh, các loài thiên địch của ruộng lúa như: nhện, bọ xít mù xanh, bọ xít nước, bọ rùa, kiến ba khoang… trên ruộng từ khi xử lý nấm xanh đến cuối vụ. Bên cạnh đó cũng theo dõi ruộng đối chứng về mật độ rầy nâu và thiên địch (không xử lý nấm xanh) để tự đánh giá, so sánh.

Cùng với các biện pháp quản lý dinh dưỡng để hạn chế dịch hại như 3 giảm 3 tăng, IPM, SRI đã được triển khai rộng rãi trên địa bàn tỉnh thì đây là bước đầu đưa tiến bộ khoa học về sử dụng vi sinh quản lý dịch hại thay thế hóa chất nhằm giảm nguy cơ dịch bệnh do thuốc bảo vệ thực vật gây nên, tiến tới xây dựng nền nông nghiệp bền vững, sản phảm nông nghiệp an toàn, bảo vệ sức khỏe của người nông dân và của cộng đồng.

Ths. Đỗ Thị Luyến

Chi cục Bảo vệ thực vật