Trong những năm gần đây, cây na dai đã trở thành một trong những cây trồng chủ lực, góp phần quan trọng trong phát triển kinh tế nông nghiệp của người dân vùng trồng na Nghĩa Phương, Đông Phú, Lục Nam... Tuy nhiên, để nâng cao năng suất, chất lượng và mở rộng diện tích sản xuất theo hướng bền vững, công tác khuyến nông giữ vai trò then chốt trong việc chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, định hướng sản xuất và hỗ trợ nông dân tiếp cận các mô hình canh tác hiệu quả.

Điển hình, năm 2019, Trung tâm Khuyến nông đã phối hợp với Trung tâm Dịch vụ Kỹ thuật Nông nghiệp huyện Lục Nam (cũ) để triển khai mô hình trồng na Thái trên quy mô 5 ha tại xã Nghĩa Phương, huyện Lục Nam (cũ). Đây là một điển hình tiêu biểu, đã tạo sự ấn tượng và sự quan tâm của các hộ nông dân trong và ngoài xã, với giá bán cao gần gấp đôi so với na dai truyền thống, đem lại thu nhập cao cho người trồng. Từ kết quả của mô hình đã góp phần rất lớn trong việc mở rộng diện tích trồng na Thái của các địa phương hiện nay.

Năm 2021, Trung tâm Khuyến nông Bắc Giang (cũ), tiếp tục phối hợp với Trung tâm Dịch vụ Kỹ thuật nông nghiệp huyện Lục Nam và Công ty TNHH Sumagrow Việt Nam xây dựng mô hình Áp dụng các biện pháp kỹ thuật tỉa cành, tạo tán kịp thời, kết hợp sử dụng phân bón hữu cơ Sumagrow nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất na dai. Với quy mô 0,3ha, tại thôn Liên Khuyện, xã Nghĩa Phương. Từ kết quả của mô hình đến nay các xã Đông Phú, Nghĩa Phương đã mở dộng diện tích áp dụng lên trên 10 ha.

Tiếp đến, năm 2025, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Bắc Ninh, phối hợp với Trung tâm Khuyến nông tỉnh Quảng Ninh thực hiện triển khai mô hình “Trồng, thâm canh cây na mới bằng giống na QN-D1 (na Dứa Đài Loan) theo VietGAP” thuộc Dự án Khuyến nông Trung ương giai đoạn 2025-2027; với quy mô 02 ha, tại thôn Suối Ván, Hố Nước xã Nghĩa Phương. Mô hình được triển khai nhằm mục đích bổ sung thêm giống na mới có hiệu quả kinh tế cao, đây na giống na có thời gian thu hoạch muộn, phù hợp cho việc xử lý ra hoa trái vụ (vụ muộn).

Ông Nguyễn Đức Duy- Trung tâm Cung ứng dịch vụ sự nghiệp công xã Nghĩa Phương, tỉnh Bắc Ninh cho biết, song song với công tác tuyên truyền, xã phối hợp Trung tâm Khuyến nông tỉnh tổ chức tập huấn về kỹ thuật thâm canh các giống na mới, cây na dai phương hướng VietGAP, hữu cơ…Qua đó, đã giúp người dân hiểu sâu hơn về đặc tính sinh trưởng của cây na, thúc đẩy khả năng tìm tòi ứng dụng kỹ thuật vào sản xuất từ đó trình độ canh tác của người dân được nâng lên.

Các mô hình trình diễn của Trung tâm Khuyến nông Bắc Ninh đã chuyển giao nhiều tiến bộ kỹ thuật trong sản xuất cây na, tiến bộ kỹ thuật về giống mới, tiến bộ kỹ thuật về phân bón, kỹ thuật canh tác...góp phần nâng cao trình độ thâm canh cho nông dân, mở rộng diện tích trồng na giống mới, đáp ứng yêu cầu rải vụ thu hoạch. Những kết quả này phản ánh sự nỗ lực không ngừng của Trung tâm Khuyến nông Bắc Ninh trong việc phát triển cây na và góp phần thúc đẩy sự phát triển nông nghiệp bền vững trên địa bàn tỉnh.

Song song với triển khai các mô hình mới, Trung tâm Khuyến nông đã tổ chức hàng trăm lớp tập huấn về phát triển sản xuất các loại cây ăn quả chủ lực, trong đó có cây na cho đội ngũ cán bộ làm công tác khuyến nông các cấp và người nông dân. Phối hợp với các trường đại học, viện nghiên cứu và trung tâm chuyên sâu để tổ chức các lớp tập huấn dành riêng cho cán bộ nông nghiệp về những tiến bộ kỹ thuật và công nghệ mới, nhằm trang bị các kiến thức cần thiết để giảng dạy và hỗ trợ nông dân. Các lớp tập huấn cho nông dân thường được tổ chức tại cơ sở và trên hiện trường, lý thuyết kết hợp thực hành với nội dung và phương pháp phù hợp với điều kiện cụ thể của họ.

Đặc biệt trong năm 2025, Trung tâm Khuyến nông Bắc Ninh đã tổ chức thành công 01 cuộc Hội nghị, họp xây dựng quy chế hoạt động cho Tổ hợp tác và chủ trì hướng dẫn thành lập được 01 Tổ hợp tác sản xuất na QN-D1 theo VietGAP thôn Suối Ván đã được UBND xã Nghĩa Phương công nhận thành lập và hoạt động trên địa bàn xã từ ngày 22/10/2025. Tổ hợp tác sản xuất na QN-D1 theo VietGAP thôn Suối Ván được thành lập và hoạt động theo đúng quy định và yêu cầu của Nghị định số 77/2019/N Đ- CP ngày 10/10/2019 của Chính phủ về Tổ hợp tác, với 20 thành viên; trong đó có Tổ trưởng, Ban điều hành và kế toán cùng các thành viên Tổ hợp tác, hoạt động theo hình thức các thành viên Tổ hợp tác liên kết hỗ trợ nhau trong sản xuất, trong tiêu thụ sản phẩm.

Công tác thông tin và tuyên truyền đóng vai trò then chốt trong việc hình thành, mở rộng và nâng cao giá trị vùng sản xuất na tại Bắc Ninh. Sự tác động này thể hiện trên nhiều phương diện như Trung tâm Khuyến nông Bắc Ninh đã liên tục cập nhật trên trang thông tin điện tử về khuyến nông và hợp tác với các phương tiện truyền thông như Báo và Phát thanh truyền hình tỉnh, các trang thông tin trung ương để hướng dẫn nông dân sản xuất cây ăn quả chủ lực theo quy trình kỹ thuật tiên tiến. Trung tâm Khuyến nông Bắc Ninh tham gia vào các cuộc hội chợ ở Hà Nội, Hòa Bình, Hải Phòng… và các sự kiện khác để giới thiệu, quảng bá và xúc tiến thương mại sản phẩm của tỉnh.

Từ những thành công của các mô hình trình diễn, Trung tâm Khuyến nông đã tổ chức các cuộc họp, hội thảo nhằm tuyên truyền về hiệu quả của các mô hình, từ đó khuyến khích nhiều hơn các hộ nông dân tham gia và nhân rộng diện tích trồng na theo quy trình canh tác mới trên địa bàn tỉnh.

Những hoạt động này đã đóng góp đáng kể vào việc cung cấp thông tin cần thiết và tạo sự nhận thức cho nông dân về các phương pháp hiệu quả, cũng như định hướng phát triển cây na nói riêng và cây ăn quả nói trung theo hướng bền vững. Điều này đã giúp nâng cao chất lượng và giá trị của sản phẩm cây ăn quả, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững ngànhnông nghiệp củatỉnh và đáp ứng các yêu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng...

Trên địa bàn toàn tỉnh hiện có trên 2 nghìn ha trồng na, sản lượng đạt khoảng 17.000 tấn/năm, giá trị đạt 450 tỷ đồng, tập trung chủ yếu tại các xã Nghĩa Phương, Đông Phú, Lục Nam...(chiếm trên 80% diện tích na toàn tỉnh), trong đó diện tích na được cấp chứng nhận VietGAP đạt 105 ha. Các giống na hiện nay đang sản xuất chủ yếu là giống na dai bản địa và một số ít diện tích trồng các giống na nhập nội như Na Thái, na bở Đài Loan... Sản xuất na có xu hướng ổn định về diện tích, nâng cao năng suất, chất lượng và sản xuất an toàn.

Xác định cây na dai là một trong các cây chủ lực của tỉnh Bắc Ninh, trong những năm qua tỉnh luôn quan tâm hỗ trợ để hoàn thiện sản phẩm, phát triển thương hiệu. Năm 2014, Cục Sở hữu trí tuệ cấp nhãn hiệu hàng hóa tập thể cho HTX na dai Lục Nam;  năm 2019 cấp cho HTX sản xuất na dai Nghĩa Phương; váo tháng 7 năm 2020 Na dai Lục Nam được Cục Sở hữu trí tuệ cấp chỉ dẫn địa lý.

Đến nay sản phẩm na trên địa bàn các xã Nghĩa Phương, Đông Phú, Lục Nam đã có đầy đủ các thông tin logo, tem truy xuất nguồn gốc, bao bì sản phẩm và đã trở thành loại quả có thương hiệu của tỉnh.

Ông Hà Đức Thảo- Phó trưởng phòng Khuyến nông trồng trọt lâm nghiệp- Trung tâm Khuyến nông Bắc Ninh cho biết, hiện nay có khoảng trên 80% diện tích trồng Na trên địa bàn tỉnh đã tổ chức sản xuất rải vụ, áp dụng kỹ thuật thụ phấn bằng tay điều này phần nào đã góp phần nâng cao năng suất, chất lượng, giá trị và kéo dài thời vụ thu hoạch từ tháng 7 đến tháng 12 (trước đây thu hoạch chỉ tập trung từ tháng 7 đến trung tuần tháng 8), nên không xảy ra tình trạng thu dồn dập một lúc làm giảm giá trị quả na. Ông Thảo nhấn mạnh, hoạt động khuyến nông góp phần quan trọng trong xây dựng vùng sản xuất na hàng hóa tập trung, đáp ứng các tiêu chuẩn thị trường, từ đó nâng cao giá trị và sức cạnh tranh của trái na. Để phát huy hơn nữa vai trò, ông Thảo đề nghị, cần tiếp tục tăng cường nguồn lực, đa dạng hóa phương thức truyền thông- tập huấn, đẩy mạnh liên kết giữa nhà nước, doanh nghiệp và nông dân. Đây chính là nên tảng quan trọng cho sự phát triển bền vững của ngành hàng na trong thời gian tới.