Trong thâm canh cá, người chăn nuôi lâu năm thường có kinh nghiệm nhìn bằng mắt thường vào môi trường nước để biết khi nào cần chăm sóc cho cá để đỡ lãng phí thức ăn, giảm ô nhiễm môi trường nước do sự phân huỷ của thức ăn dư thừa, nâng cao hiệu quả kinh doanh.
Trước khi quyêt định các biện pháp chăm sóc cá hợp lý cần căn cứ vào các chỉ tiêu cảm quan sau:
Màu sắc nước biểu hiện chế độ dinh dưỡng của ao. Nếu nước ao có màu xanh nõn chuối, màu xanh vỏ đỗ hoặc màu nước mắm Mari loãng là tốt, đủ dinh dưỡng. Màu nước trong suốt, nhìn thấy cá là thiếu dinh dưỡng cần cho cá ăn bổ sung.
Độ xuyên sáng của nước cho biết tình hình thức ăn và hàm lượng ôxy trong nước có đủ cho cá sinh trưởng tốt hay không. Thông thường kiểm tra bằng cách quan sát bàn tay và cánh tay (đoạn từ khuỷu đến bàn tay) hoặc chiếc đĩa men trắng cầm tay nhúng ngập nước đến vai. Nếu nhìn không rõ ranh giới giữa ngón tay và kẽ ngón tay hoặc không rõ chiếc đĩa trong môi trường nước là đạt yêu cầu, cá đủ dinh dưỡng, chưa cần cho ăn ngay và ngược lại.
Hiện tượng cá nổi đầu, nếu trong các ngày bình thường (trừ những ngày thời tiết thay đổi như chuẩn bị mưa bão, áp thấp, gió mùa đông bắc) cá nổi bắt đầu từ sáng sớm đến 7 – 8 giờ sáng, 9 giờ trở đi không thấy nổi đầu là bình thường, dinh dưỡng, dưỡng khí tốt. Cá nổi đầu, há mồm thở cả ngày là nước quá béo (quá đặc chất hữu cơ), thiếu dưỡng khí, cần xả bớt nước cũ, bổ sung thêm nước mới vào ngay, chưa cần cho cá ăn thêm thức ăn mới.
Cách cho cá ăn: Bón thúc phân chuồng hoai mục cho cá với lượng 10 – 15 kg/100m2 mặt nước khoảng 15 – 20 ngày/lần, vãi đều phân chuồng xuống mặt ao hoặc bón phân khoáng gồm đạm urê và lân supe với tỷ lệ 2kg urê : 1kg, khoảng 3 kg phân đã trộn/360m2, 10 – 15 ngày/lần. Phân đạm và lân hoà tan trong nước té đều mặt ao.
Có thể thay phân chuồng, phân khoáng bằng phân xanh, bó thành từng bó ngâm ngập nước ở góc ao, sau khi lá cây thối rữa hết vớt cọng đi. Lượng bón 15 – 20 kg/100m2, khoảng 30 – 40 ngày/lần.
Cho ăn bổ sung thức ăn tinh bằng 5 – 7% trọng lượng cá. Dùng bột sắn trộn với bột ngô, bột gạo nắm thành từng nắm, luộc chín cho ăn trên sàn vào một nơi nhất định để cá ăn được thuận lợi và hấp thụ được triệt để cá sẽ nhanh lớn và béo khoẻ.

Theo Báo Nông nghiệp Việt Nam