Hiện nay có nhiều phương thức canh tác lúa đem lại hiệu quả cao như SRI, 3 giảm 3 tăng, gieo sạ… Tuy nhiên dù sản xuất theo phương thức nào thì cây lúa cũng cần được bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cần thiết để cây trồng sinh trưởng phát triển tốt, trong đó thành phần silic trong phân bón hóa học có vai trò quan trọng làm gia tăng sự sinh trưởng, phát triển và năng suất của cây lúa.

1. Phân bón đối với cây trồng

Phân bón là dưỡng chất hàng đầu làm gia tăng năng suất và chất lượng cây trồng, một số dưỡng chất trong phân bón còn giúp cây gia tăng khả năng kháng lại sâu bệnh. Dưỡng chất giúp cây trồng kháng lại sâu bệnh bằng cách làm thay đổi hình thái, cấu trúc hay hóa học của cây ở vào một số giai đoạn sinh trưởng và phát triển. Chẳng hạn như làm cho tế bào biểu bì của lá dày hơn, mức độ hóa gỗ của các mô mạnh hơn, giúp lá chống lại sự xâm nhiễm của nấm bệnh; thân, lá cứng cáp hơn, chống lại sự tấn công của côn trùng; hoặc cây sản sinh ra những chất ngăn cản, xua đuổi côn trùng. Như vậy, mặc dù tính kháng sâu bệnh của cây được kiểm soát bởi yếu tố di truyền nhưng khả năng kháng lại sâu bệnh này còn được hỗ trợ bởi yếu tố dinh dưỡng. Do đó, để hỗ trợ cho biện pháp phòng trị sâu bệnh bằng phương pháp hóa học (sử dụng thuốc trừ sâu, bệnh), nhà nông phải có đầy đủ kiến thức trong sử dụng phân bón.

2. Vai trò của silic trong dinh dưỡng và làm giảm bệnh hại trên lúa

Slic tuy không phải là một dưỡng chất chủ yếu của cây lúa, thiếu silic lúa không chết nhưng lúa hấp thụ rất nhiều silic, nhiều gấp 4 lần chất nitơ (N). Để có một tấn lúa, cây lúa hấp thụ khoảng 20 kg N nhưng cần hấp thụ đến hơn 80 kg silic. Như vậy, silic là dưỡng chất có lợi vì làm gia tăng sự sinh trưởng, phát triển và năng suất của lúa. Silic giúp lá, thân và rễ lúa cứng cáp. Khi lúa có đủ silic, lá đứng thẳng nên hấp thu được nhiều ánh sáng, làm gia tăng khả năng quang hợp của cây, thân cứng ít bị đổ ngã, giảm được tỷ lệ hạt lép và lửng. Silic sử dụng tỷ lệ cực thấp ở giai đoạn sinh dưỡng nhưng lại rất cao ở giai đoạn sinh sản.

Khi lúa được cung cấp đủ silic thì hàm lượng silic trong lá gia tăng. Sự tích tụ silic trong lớp tế bào biểu bì trên bề mặt lá giúp ngăn chặn sự xâm nhiễm của bệnh đạo ôn lá. Silic còn làm giảm bệnh đốm nâu trên lúa, đạo ôn cổ bông, khô vằn, lem lép hạt do nhiều loại nấm gây ra và cả cháy bìa lá cũng như tuyến trùng rễ.

Silic còn phát huy tác dụng của thuốc trừ nấm. Kết hợp bón silic với phun thuốc trừ nấm làm gia tăng năng suất lúa. Ở đất phèn, silic còn giúp cây lúa ngăn ngừa ngộ độc mangan và sắt bằng cách nở rộng đường vận chuyển ôxy từ lá xuống rễ, giúp rễ nhận được nhiều ôxy hơn.

Đối với vùng đất phù sa trẻ giàu silic, cây lúa cũng có thể không hấp thụ đủ silic khi lúa được bón quá nhiều phân đạm. Bón silic cho đất nghèo silic làm cho cây lúa giảm thiểu sự nhiễm bệnh do nấm, vi khuẩn, tuyến trùng và cải thiện năng suất là một kỹ thuật phù hợp trong quản lý dịch hại một cách thân thiện với môi trường, giúp canh tác được bền vững.

Bài: Mạnh Hùng