I/ Giá trị kinh tế
Các loài tre trúc đã được nhân dân ta gây trồng từ lâu đời, tuy nhiên đến nay vẫn quen trồng tre theo lối quảng canh và mục đích chủ yếu là khai thác thân cây tre có kết hợp lấy măng. Mặt khác, các loài tre chuyên lấy măng phần lớn đều là cây nhập nội nên còn là điều mới mẻ đối với chúng ta. Vì vậy, để chuyển sang việc gây trồng tre với mục đích chủ yếu là khai thác măng hàng hoá thì cần chú ý đến một số vấn đề về kỹ thuật.
Mấy năm gần đây một số đơn vị đã nhập nhiều giống tre chuyên lấy măng từ Đài Loan và Trung Quốc. Đây là các giống đã được chọn lọc theo hướng chuyên sản xuất măng hoặc kết hợp măng với lấy các sản phẩm khác.
Điềm trúc là loài tre lấy măng được nhập từ Trung Quốc, thân cây tương đối to, lá bản rộng và màu xanh đẹp có thể khai thác lá để xuất khẩu. Năng suất măng cao nếu thâm canh có thể đạt 50-70 tấn măng tươi/ha, củ măng to đường kính gốc có thể đạt đến 20 - 30 cm và nặng 3 - 5 kg mỗi củ, chất lượng măng cao, ăn giòn ngọt. Cây sinh trưởng nhanh, ra măng khoẻ chóng thành bụi. Có thể nhân giống bằng hom.
Măng tre dùng làm thực phẩm, là loại rau sạch được sử dụng nhiều trong nước và xuất khẩu. Thân tre làm nguyên liệu giấy, sản xuất chiếu trúc và làm hàng thủ công mỹ nghệ. Lá tre thu hái để xuất khẩu.
Măng tre điềm Trúc có thể dùng ăn tươi và chế biến ra nhiều loại sản phẩm khác như măng hộp, măng chua, măng khô, măng lát, măng sợi...
II/Điều kiện nơi trồng
1. Chọn vùng trồng.
Nhìn chung, tre măng điềm Trúc thích hợp với vùng khí hậu nóng và ẩm, có lượng mưa lớn và có lượng ánh sáng dồi dào, nơi có độ cao dưới 500 m so với mặt biển. Những vùng chịu ảnh hưởng của gió Lào cần hết sức chú ý trong việc chọn thời vụ trồng, tránh những ngày có gió khô nóng và cần có biện pháp tưới nước giữ ẩm cho cây trồng. Đối với vùng núi cao cần phải tham khảo kỹ để lựa chọn loài tre măng có khả năng phân bố ở độ cao lớn như loài Mao Trúc.
Tre măng điềm Trúc là loài cây ưa sáng hoàn toàn vì vậy không được trồng dưới tán các cây khác, khi trồng rừng tập trung nếu cần trồng hỗn giao với cây gỗ thì nên trồng theo phương pháp hỗn giao với băng rộng để đảm bảo độ chiếu sáng cho tre.
2. Chọn đất trồng.
Các loài tre lấy măng đều thích hợp với các loại đất tầng dày, tơi xốp nhiều mùn, đất ẩm nhưng thoát nước. Tốt nhất là các loại đất phù sa ven sông suối, đất trên nương rẫy còn tính chất đất rừng. Không được trồng tre điềm Trúc ở đất bị ngập úng dài ngày, đất quá bí chặt, đất bị đá ong hoá tầng mỏng và đất cát khô rời rạc.
Trường hợp nơi đồi trọc đất nghèo xấu, nhiều sỏi đá cần áp dụng các biện pháp cải tạo đất như đào hố to rộng, bón nhiều phân hữu cơ, che tủ đất bằng rơm rạ, tưới nước, trồng xen cây cố định đạm...
III/ Kỹ thuật chọn cây giống và nhân giống
1. Chọn cây giống.
Nếu cây giống tre được nhân bằng hom gốc thì chọn những gốc bánh tẻ khoảng 1 năm tuổi, không lấy gốc quá non nhưng cũng không nên lấy gốc quá già. Chiều cao của gốc khoảng 1,2 - 1,5m. Phần củ gốc còn nguyên vẹn, không bị dập nát xây xước.
Nếu cây giống được nhân từ hom cành thì cần chọn những cây đã được nuôi trong vườn ươm 4 - 6 tháng và phải có bộ rễ thứ cấp, đã toả lá xanh mượt từ chồi nách của cành. Nếu đã mọc chồi măng đầu tiên thì càng tốt (thường to bằng chiếc đũa và cao khoảng 10 cm).
Nếu cây giống được nhân bằng hom củ thì chọn những củ gốc to (trọng lượng khoảng 1 kg , chiều cao từ 17 cm), có ít nhất 2 chồi mầm không bị dập nát, không bị thối. Chồi mầm to mập, sáng bóng, có sức sống. Chú ý không nên chọn những củ già quá, khả năng mọc mầm sẽ kém.
2. Nhân giống.
điềm Trúc là loài tre thân mọc cụm nên có thể nhân giống bằng hom gốc hoặc hom cành. Ngoài ra ở Trung Quốc còn nhân giống bằng củ (thực chất là củ măng), hiện nay ở Việt Nam chưa thử nghiệm cách nhân giống này.
Việc nhân giống bằng hom gốc là đơn giản nhất, chỉ cần chọn cây tre bánh tẻ (1 năm tuổi) vào vụ xuân tách khỏi bụi tre đem trồng. Khi tách cây giống cần đào cẩn thận để gốc tre không bị dập xước, các chồi mắt còn nguyên vẹn. Cưa ở vị trí khoảng 1,2 -1,5 m tính từ mặt đất lên để lấy đoạn gốc, còn đoạn ngọn loại bỏ dùng vào việc khác.
Việc nhân giống bằng chiết hom cành phức tạp hơn đòi hỏi phải có kinh nghiệm. Trên cây mẹ bánh tẻ chọn cành chét bánh tẻ cắt ngọn để lại 2-3 đoạn, sau đó cưa ở vị trí sát gốc cành chét sâu khoảng 2/3 đường kính, dùng giá thể đã trộn sẵn (gồm rơm băm hoặc sơ dừa + đất + chất kích thích ra rễ) đủ ẩm bó vào gốc cành chét, rồi quấn nilon chặt lại.
Sau 15-30 ngày kiểm tra thấy cành nào ra rễ thì cắt xuống đưa vào bầu đất (gồm 90% đất thịt + 9% phân chuồng hoai + 1% Supe lân).
Đặt bầu thành luống tưới ẩm thường xuyên. Nuôi bầu 4 - 6 tháng, khi cây đủ lá và rễ thứ cấp thì đem trồng.
IV/ Kỹ thuật trồng
1. Thời vụ trồng.
Đối với tre trúc nói chung, việc trồng đúng thời vụ sẽ quyết định tỷ lệ sống do tre trúc có hiện tượng ra măng, trong giai đoạn ra măng cây yêu cầu rất nhiều nước. Cho nên phải trồng tre trước khi cây mọc măng. Các tỉnh phía Bắc thời vụ trồng tre măng vào tháng 2 tháng 3 dương lịch, chọn những ngày râm mát có mưa để trồng tre. Các tỉnh phía Nam tiến hành trồng tre vào mùa mưa.
2. Chuẩn bị đất trước khi trồng.
Nơi đất nghèo dinh dưỡng nên trồng cây họ đậu trước một năm để cải tạo đất, sau khi thu hoạch quả, hạt cần vùi lấp toàn bộ thân cành lá của cây họ đậu để làm tốt đất.
Trồng tre măng trên đồi dốc có thể dùng biện pháp đào rãnh ngắn theo đường đồng mức bố trí so le hình nanh sấu để vừa chống xói mòn vừa tạo khoảng đất tơi xốp rộng hơn cho tre măng.
Trường hợp không có điều kiện đào rãnh thì tiến hành đào hố có kích thước 60cm x 60cm x 60cm. Dưới đáy rãnh hoặc hố đã đào nếu có điều kiện thì trước một năm đổ các phế thải cây trồng như bã mía, lá cây, rơm rạ, vỏ lạc... rồi lấp đất để cho hoai mục làm đất tơi xốp giầu mùn. Trước khi trồng cần bón lót mỗi hố tối thiểu 10 - 15 kg phân chuồng hoai trộn lẫn với 0,1 kg Supe lân (chú ý tuyệt đối không được bón phân tươi vì dễ gây sâu bệnh cho cây và quá trình phân huỷ phân tươi sinh nhiệt ảnh hưởng đến bộ rễ làm chết cây trồng).
3. Cách trồng.
Mật độ trồng đối với tre măng khoảng 400 - 500 cây trên một hecta là vừa, bố trí theo cự ly 5 m x 5 m hoặc 5 m x 4 m.
Trường hợp các hộ khó khăn về vốn thì lúc đầu có thể trồng thưa với mật độ 200 cây/ha, sau đó đợi năm thứ 3 trở đi tách gốc để trồng bổ sung vào giữa khoảng cách các băng trống.
Khi trồng tre dùng cuốc đảo trộn đều hỗn hợp phân lót với đất cho tơi nhỏ, đặt cây giống xuống, trường hợp cây giống có bầu nilon phải rạch túi bầu bỏ đi rồi mới đặt cây xuống hố. Riêng đối với Tre Bát Độ cần ngâm củ giống vào nước lã khoảng 12 tiếng để cho củ giống hút no nưóc rồi mới đem trồng thì tỷ lệ sống cao. Đặt gốc tre nghiêng khoảng 45 o (trường hợp trồng bầu thì đặt bầu thẳng đứng) rồi dùng đất nhỏ mịn lấp đầy hố và nén chặt. Sau đó tưới nước thật đẫm để cho đất sụt xuống làm đầy các khoảng trống đảm bảo rễ cây tiếp xúc tốt với đất. Cuối cùng vun đất quanh gốc thành hình mân xôi để chống đọng nước, tuyệt đối không được để mặt hố thấp hơn bên ngoài tạo thành vũng đọng nước. Dùng rơm rạ phủ xung quanh gốc cây một lớp dày 10-20 cm để giữ ẩm và chống cỏ dại cho cây.
V/ Chăm sóc
Trong năm đầu khi giữa các hàng tre chưa giao tán nên trồng xen cây họ đậu để che phủ mặt đất chống bốc hơi, giữ ẩm đất và cải tạo đất.
Xới xáo làm cỏ xung quanh gốc tre tối thiểu 3 tháng 1 lần kết hợp với tủ rơm rạ quanh gốc. Việc làm này vừa tạo cho đất tơi xốp thuận lợi cho măng mọc, vừa giữ ẩm cho đất...; đặc biệt vào vụ hè hoặc vùng có gió khô nóng tủ gốc cho cây được coi là biện pháp rất quan trọng.
Hàng năm cần bón thúc cho cây sinh nhiều măng, mỗi năm bón 2 lần vào vụ xuân trước khi ra măng và vụ thu sau khi ra măng giúp cây phục hồi sức nhanh. Dùng 10 kg phân chuồng hoai hoặc 0,2 kg phân đạm + 0,1 kg phân ka li + 0,1 kg Supe lân bón cho mỗi bụi tre. Cách bón: đào rãnh nhỏ sâu 5 cm rộng 10 cm xung quanh bụi tre cách gốc khoảng 1m rồi rải phân đều lấp kín đất lại.
Nếu có điều kiện cần tưới nước cho cây trong những ngày khô hạn sẽ giúp cây sinh trưởng tốt và tạo điều kiện cho măng mọc dễ dàng.
VI/ Thu hái và chế biến măng
Măng của các loài tre chuyên cho măng thường có chất lượng cao khi còn nằm trong đất, khi đã nhô lên cao khỏi mặt đất bị ánh sáng chiếu vào thường măng bị giảm phẩm chất. Vì vậy nếu sử dụng măng tươi cần khai thác măng khi chưa lộ khỏi mặt đất và cách đơn giản chống ánh sáng chiếu vào măng là phủ lớp rơm rạ dày khoảng 20-30 cm trên mặt đất quanh bụi tre.
Quan sát mặt đất quanh bụi tre nếu thấy chỗ dạn nứt chân chim thì phải dùng thuổng bới đất ra thâý củ măng sẽ dùng dao cắt. Vị trí cắt ở chỗ thắt của củ măng cách gốc tre mẹ khoảng 3-4 cm, chú ý cắt thẳng theo chiều vuông góc với bề mặt măng. Sau khi cắt măng xong lấp ngay đất lại.
Trong trường hợp khai thác măng để chế biến măng khô theo cách của Trung Quốc thì đợi măng mọc cao khỏi mặt đất khoảng 0,8 - 1 m mới thu hái. Thời gian thu hái măng thích hợp nhất là vào buổi sáng sớm khi chưa có ánh sáng mặt trời chiếu hoặc vào những ngày mưa. Măng mang về cắt khoanh dài khoảng 3 - 6 cm (dùng móng tay bấm nếu chỗ nào già thì vứt bỏ). Cho các khoanh măng vào nồi luộc trong 2 giờ, vớt ra để cho ráo nước, rồi cho vào túi nilon ủ kín trong 15 ngày cho lên men. Tãi măng đã ủ kỹ ra nong nia để phơi nắng cho đến khô.
Các loài tre chuyên lấy măng thường có thời vụ ra măng vào mùa mưa kéo dài từ tháng 4 đến tháng 9 (có loài đến tận tháng 11), rộ nhất là các tháng 6, 7, 8. Vì vậy trong vụ măng cần khai thác măng đúng thời gian, vì măng sinh trưởng rất nhanh, thường thì trong vụ rộ cách 1-2 ngày một lần, còn đầu và cuối vụ 5-6 ngày một lần.
Chọn khoảng 2-4 củ măng to mập, không bị sâu bệnh mọc lên vào khoảng tháng 8, 9 để lại nuôi dưỡng làm cây thay thế cây mẹ sau này.
VII/ Điều tiết cây mẹ
Tuỳ theo mục đích kinh doanh mà số lượng cây mẹ trong một bụi tre cần phải điều tiết cho phù hợp. Trường hợp mục tiêu là kinh doanh măng thì hàng năm phải loại bỏ cây mẹ già tuổi 3 trở lên chỉ để lại khoảng 6-8 cây bánh tẻ tuổi 2 trong một bụi tre. Cách loại bỏ cây mẹ già là phải đào đất trơ hết củ gốc của cây mẹ rồi chặt bỏ tận củ gốc cây mẹ đó, xong lấp đất lèn chặt như cũ.
Trường hợp mục tiêu trồng rừng để lấy thân cây tre làm nguyên liệu thì số lượng cây để lại nuôi trong mỗi bụi sẽ phải lớn hơn.
Đầu tư trồng tre măng:
Giá cây giống trong thời điểm hiện tại khoảng 13.000 - 15.000 đ/gốc, với mật độ trồng 500 cây/ha thì tiền giống khoảng 7.500.000 đ/ha.
Phân chuồng 2 tấn/ha giá khoảng 1.000.000 đ
Phân NPK 250 kg/ha cho năm đầu giá khoảng 500.000 đ/ha
Như vậy tiền giống, vật tư cho năm đầu mất khoảng 9.000.000 đ/ha. Còn công lao động tính theo thời giá của địa phương.
Theo lý thuyết từ năm thứ 3 trở đi sẽ có thu hoạch măng, nhưng qua thực tế trồng ở nhiều địa phương nước ta ngay năm thứ 2 đã có thể thu hoạch măng.

Theo Cục Lâm Nghiệp