1. Chọn giống để đưa vào ghép

Hiện nay có nhiều giống vải chín sớm, cực sớm có giá trị kinh tế, nhưng 02 giống có mẫu mã, chất lượng tốt:

- Giống vải Bình khê - Đông Triều - Quảng Ninh.

- Giống vải U trứng - Thanh Hà - Hải Dương.

- Giống vải U Hồng.

2. Chọn cây để lấy mắt ghép

Chọn những cây đúng giống, khoẻ mạnh không sâu bệnh có thời gian sinh trưởng ổn định, có năng suất cao, chất lượng tốt, ít ra quả cách năm.

3. Chuẩn bị mắt ghép

Mắt ghép được chọn ở những cây có năng suất, chất lượng cao. Cành ghép là cành bánh tẻ có từ 3-4 tháng tuổi. Cành để lấy mắt phải là cành khỏe không sâu bệnh ở tầng tán giữa vươn ra ngoài ánh sáng.

4. Thời vụ ghép

Có hai thời vụ ghép: Vụ xuân từ tháng 2 đến tháng 4 hoặc vụ thu tháng 8 –

tháng 9 dương lịch.

5. Chuẩn bị gốc ghép

          Đối với nhóm cây này do tn còn nhỏ, vẫn thuận lợi cho việc thu hái và chăm sóc nên ghép ngay trực tiếp vào đầu cành, do vậy việc chuẩn bị gốc ghép đơn giản hơn, tuy nhiên cần chú ý đối với những cây vải đã đốn tỉa sạch cành tược, cành tăm nên chăm sóc tốt sau đó đến thời vụ ghép, tiến hành ghép trực tiếp vào các đầu cành của tán cây (để lại 20-25% bộ lá để cây quang hợp và hô hấp).

          Với những vườn vải có nhiều cành tược, cành tăm, để giảm chi phí công lao ộng, thì khi ghép giữ nguyên không cắt tỉa, đến khi ghép cải tạo song tiến hành bẻ gập các cành trong tán, làm như vậy cây ghép ít bật mầm gốc ghép mà vẫn đảm bảo khả năng quang hợp cho cây sau ghi ghép làm cho tỷ lệ sống cũng như khả năng bật mầm của mắt ghép đạt tỷ lệ cao.

6. Phương pháp ghép

Có rất nhiều phương pháp được sử dụng trong ghép cải tạo giống cây ăn quả. Nhưng hiện nay phương pháp được sử dụng phổ biến nhất là phương pháp ghép nêm đoạn cành. Phương pháp này được tiến hành như sau:

- Với nhóm cây nhỏ (4-6 năm tuổi), dùng kéo cắt cành tỉa thưa bớt một số cành, chỉ giữ lại khoảng 40-50 cành phân bố đều theo các hướng làm cành khung. Trên các cành khung tiến hành cắt ngọn ở vị trí có đường kính từ 0,7-1,5cm, cành tròn và nhẵn sau đó sẽ ghép ở vị trí này. Lưu ý chỉ cắt ngọn, vẫn để nguyên các lá ở phía dưới và có thể để lại một vài cành không cắt để làm “cành thở”

- Chọn cành ghép phù hợp với vị trí gốc ghép, có 2-3 mầm ngủ, cắt một lát cắt tạo vết cắt dài 2-2,5cm. Chẻ một vết trên gốc ghép có chiều dài và sâu tương tự với kích thước của vết cắt trên cành ghép. Cài cành ghép vào gốc ghép sao cho phần tượng tầng của gốc ghép và cành ghép được tiếp xúc, trùng khít với nhau. Trong trường hợp cành ghép quá nhỏ hoặc lớn hơn gốc ghép thì ta có thể chẻ ra bên cạnh của gốc ghép hoặc cài mắt ghép sao cho ít nhất một phía tượng tầng của mắt ghép và cành ghép được trùng khít với nhau.

     - Buộc dây nilon cố định mắt ghép: Trước hết cuốn nhiều vòng dây để cố định cành ghép, sau đó trải rộng dây nilon và cuốn kín một lượt xung quanh cành ghép, đưa dây nilon trở lại vị trí cố định dây tại gốc ghép.

          7. Chăm sóc sau ghép

- Phòng trừ kiến: Kiến thường hay cắn thủng giấy bóng ghép làm thoát hơi nước ở mắt ghép, gây chết mắt ghép. Do vậy sau khi ghép xong ta phải chú ý phòng trừ kiến.

- Dùng vải tẩm dầu nhớt buộc quanh gốc cây để hạn chế kiến leo lên, dùng thuốc BVTV phun lên tán cây vừa ghép để diệt kiến hoặc có thể rắc vôi bột xung quanh gốc cũng hạn chế kiến gây hại.

- Trên cây vải sau khi ghép cải tạo đều xuất hiện các đối t­ợng sâu bệnh hại. Các loại sâu, bệnh chủ yếu là: Muội, sâu ăn lá, bọ xít, thán thư....ở mức độ nhẹ. Tuy nhiên sau khi ghép cải tạo cây vải ra từ 2-3 đợt lộc đối t­ợng nhện gây hại rất nặng với mật độ rất cao, nhện chích hút làm cho các đợt lộc của cây ghép bị vàng úa qua quan sát cây vải nhìn như­ cây bị chết rút. Khi đốn cây song nhện theo cành lá xuống mặt đất như­ng chỉ một thời gian sau chúng tập chung quay trở lại với mật độ cao. Do vậy khi đốn tỉa song cần thu gom cành lá để thiêu huỷ để tránh nguồn lây lan, vào các đợt lộc của mắt ghép (lộc dài khoảng > 2cm) phun các loại thuốc đặc trị nhện như: Ortus 5SC, Regent, Pegasus...

- Kiểm tra tưới ẩm thường xuyên cho gốc ghép (không được phun tưới nước lên cành mới ghép).

- Đánh tỉa mầm nách: Sau khi ghép do bị ức chế sinh trưởng đỉnh vì vậy cây bật rất nhiều mầm gốc và mầm nách ở phía dưới mắt ghép. Do vậy phải thường xuyên kiểm tra đánh tỉa mầm gốc, tạo điều kiện cho mắt ghép bật mầm tốt.

- Sau 15-20 ngày thì mắt ghép bật mầm: Đây là giai đoạn mầm ghép thường xuyên bị sâu ăn lá gây hại. Phun trừ sâu hại bằng Regent, Padan, Cyperkill... (phun theo chỉ dẫn ghi trên bao bì).

- Sau khi mầm ghép ra đợt lộc thứ 2 và chuyển sang cành bánh tẻ ta tiến hành tháo bỏ dây ghép và tỉa bỏ toàn bộ mầm gốc tạo điều kiện cho cây phát triển thành tán hoàn chỉnh./.

Bài: Mạnh Hùng