Mới đây, Trung tâm Khuyến nông Bắc Ninh phối hợp với Ủy ban nhân dân phường Tân Tiến, tỉnh Bắc Ninh tổ chức hội thảo mô hình mô hình sản xuất lúa ứng dụng cơ giới hóa thích ứng với biến đổi khí hậu, với 100 đại biểu là các hộ dân sản xuất nông nghiệp tiêu biểu trên địa bàn.

Hội nghị đã đánh giá thực trạng sản xuất lúa ứng dụng cơ giới hóa thích ứng với biến đổi khí hậu. Theo đó, trên địa bàn phường Tân Tiến và nhiều địa phương trong tỉnh đã và đang đối mặt với nhiều thách thức như quy mô sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, khó áp dụng đồng bộ cơ giới hóa và công nghệ; một số khâu gieo cấy, chăm sóc, phun thuốc, bảo quản sau thu hoạch còn phụ thuộc vào thủ công, dẫn đến chi phí cao và năng suất lao động thấp. Bên cạnh đó, biến đổi khí hậu đang tác động mạnh đến sản xuất lúa, chất lượng và giá trị đặc trưng của lúa gạo tỉnh Bắc Ninh.

Xuất phát từ thực tế trên, trung tâm Khuyến nông tỉnh Bắc Ninh đã phối hợp với Ủy ban nhân dân phường Tân Tiến, tỉnh Bắc Ninh triển khai “Mô hình sản xuất lúa ứng dụng cơ giới hóa thích ứng với biến đổi khí hậu vụ Mùa năm 2025”. Thông qua mô hình, chuyển giao vào sản xuất tiến bộ kỹ thuật trồng của việc áp dụng cơ giới hóa đồng bộ gắn với giải pháp thích ứng biến đổi khí hậu, làm cơ sở để nhân rộng trên toàn tỉnh trong những năm tới.

Mô hình được thực hiện tại tổ dân phố Xuân Đông, phường Tân Tiến, tỉnh Bắc Ninh với quy mô 14,6ha, 74 hộ tham gia. Toàn bộ diện tích đều sử dụng giống lúa TĐ(Gia Lộc 25) là giống lúa thuần do Viện Cây lương thực và Cây thực phẩm nghiên cứu chọn tạo. Các hộ tham gia mô hình được Trung tâm Khuyến nông hỗ trợ 50% phân bón và 50% thuốc BVTV và được tập huấn kỹ thuật.

Mô hình áp dụng cơ giới hóa đồng bộ các khâu sản xuất, từ làm đất, phun thuốc bảo vệ thực vật bằng máy bay không người lái đến thu hoạch bằng máy gặt đập liên hợp, đã đem lại hiệu quả rõ rệt. Công nghệ drone sử dụng hệ thống định vị GPS, RTK kết hợp cảm biến địa hình, giúp phun thuốc đều, chính xác, hạn chế thất thoát và giảm tiếp xúc hóa chất với nông dân. Việc phun thuốc bằng drone tại giai đoạn lúa đứng cái – làm đòng đã kiểm soát hiệu quả các đối tượng sâu, bệnh hại chính, đặc biệt là sâu cuốn lá và bệnh đốm sọc vi khuẩn, đồng thời tiết kiệm 94,7% lượng nước và 95,8% thời gian lao động so với phương pháp thủ công.

Các biện pháp thích ứng biến đổi khí hậu cũng được triển khai hiệu quả. Tưới nước ngập – khô xen kẽ trong các giai đoạn sinh trưởng của lúa đã hạn chế phát thải khí mê-tan, tăng cường môi trường hiếu khí cho đất, đồng thời giúp rễ phát triển khỏe hơn.

Qua theo dõi cho thấy, các đối tượng gây hại xuất hiện trên lúa nhưng mức độ chủ yếu từ nhẹ đến trung bình. Tuy nhiên, trong giai đoạn cuối đẻ nhánh đến làm đòng, do thời tiết mưa nắng đan xen kéo dài, sâu cuốn lá nhỏ xuất hiện với mật độ cao, ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của cây lúa.

Việc sử dụng phân hữu cơ trong mô hình mang lại hiệu quả rõ rệt. Giống lúa TĐ 25 có khả năng đẻ nhánh tốt và số bông hữu hiệu cao hơn so với đối chứng (Khang dân 18). Năng suất giống lúa TĐ 25 đạt khoảng 62 tạ/ha và giống đối chứng KD18 58tạ/ha. Hoạch toán kinh tế, giống lúa TĐ 25 cho thu nhập là  62 triệu đồng/ha cao hơn giống lúa KD18 là 4 triệu đồng/ha.

Ông Nguyễn Kim Khiến – TDP Xuân Đông, phường Tân Tiến, tỉnh Bắc Ninh là một thành viên tham gia thực hiện mô hình chia sẻ: “Việc canh tác lúa trong nhiều năm trở lại đây của gia đình tôi gặp rất nhiều khó khăn như: lực lượng nhân công trực tiếp sản xuất chủ yếu là người già đã hết tuổi lao động. Cùng đó, việc sản xuất lúa hay gặp các hiện tượng khí hậu thay đổi bất thường như gió bão, mưa ngập úng, khô hạn, sâu bệnh,… ngày càng khó lường. Chính vì vậy khi tham gia mô hình sản xuất lúa ứng dụng cơ giới hóa thích ứng với biến đổi khí hậu vụ Mùa năm 2025 gia đình tôi đã thấy được nhiều mặt lợi trong các khâu kỹ thuật áp dụng tại mô hình. Trong những năm tới chúng tôi sẽ tiếp tục áp dụng cơ giới hóa vào các khâu trong sản xuất lúa”.

Tại hội thảo, nhiều đại biểu đề xuất, có thêm chính sách hỗ trợ vay vốn mua máy móc phục vụ sản xuất, hướng dẫn kỹ thuật và liên kết tiêu thụ sản phẩm để mở rộng mô hình cũng như thực hiện các mô hình mới trên địa bàn phường. Trong khuôn khổ diễn ra hội thảo các đại biểu còn được tham quan thực tế mô hình sản xuất lúa ứng dụng cơ giới hóa thích ứng với biến đổi khí hậu của các hộ thực hiện mô hình. Các đại biểu được quan sát trực tiếp và được giải đáp thắc mắc về các yếu tố kỹ thuật và trao đổi kinh nghiệm cùng các cán bộ kỹ thuật cũng như các chủ hộ tham gia mô hình.

Phát biểu kết luận tại hội thảo, ông Lê Hồng Giang – Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Bắc Ninh cho biết: “Ứng dụng cơ giới hóa đồng bộ thích ứng với biến đổi khí hậu trong sản xuất lúa đang là xu hướng toàn cầu, Trung tâm Khuyến nông Bắc Ninh hướng tới những cánh đồng “không dấu chân”, giúp giải phóng sức lao động, nâng cao năng suất và hướng tới nền nông nghiệp hiện đại, toàn diện, bền vững. Việc xây dựng nhiều các mô hình trình diễn đưa các tiến bộ khoa học kĩ thuật, cơ giới hóa làm tăng khả năng cạnh tranh lúa gạo của địa phương phường Tân Tiến với các địa phương khác trong tỉnh Bắc Ninh. Chính vì vậy trong thời gian tới, Trung tâm Khuyến nông Bắc Ninh sẽ tiếp tục phối hợp với các cơ quan chức năng, các cấp chính quyền khuyến khích phát triển dịch vụ cơ giới hóa, tạo điều kiện cho tổ chức, hợp tác xã cung cấp dịch vụ cho nông dân, đặc biệt trong sản xuất lúa. Đẩy mạnh chuyển giao quy trình tiên tiến, giúp nông dân tiếp cận và áp dụng công nghệ mới hiệu quả”.