Vừa qua tỉnh Bắc Ninh do ảnh hưởng của mưa, lũ đã làm ảnh hưởng về sản xuất nông nghiệp, hơn 9.000 ha cây trồng bị ngập úng thiệt hại và chết hàng hàng triệu gia súc, gia cầm. Việc khắc phục thiệt hại sau mưa lũ, các biện pháp vệ sinh và khử trùng là các bước quan trọng khôi phục chuồng trại về trạng thái an toàn, để tái đàn đảm bảo sức khỏe vật nuôi sau mưa lũ.

1. Tu sửa chuồng trại:

Gia cố lại chuồng trại, khơi thông cống rãnh, nạo vét, phát quang bụi rậm, hố chứa phân, phương tiện, trang thiết bị, dụng cụ chăn nuôi để khu vực chuồng nuôi khô ráo, chắc chắn trước khi đưa gia súc, gia cầm vào nuôi.

Kiểm tra tất cả các thiết bị như máng ăn, máng uống, hệ thống cấp nước và thông gió xem bị hư hỏng do nước ngập nước cần phải cọ rủa sạch, nếu hư hỏng cần loại bỏ. Đặc biệt, hệ thống điện cần được đảm bảo an toàn trước khi sử dụng.

Thực hiện các giải pháp để làm khô chuồng trại. Việc làm khô đúng cách rất quan trọng để ngăn ngừa sự phát triển của nấm mốc và vi khuẩn, vốn phát triển mạnh trong điều kiện ẩm ướt. Người nuôi có thể áp dụng các phương pháp sau để chuồng trại nhanh được khô ráo: 

Thông gió tự nhiên: Mở cửa và cửa sổ để tăng cường luồng không khí, giúp giảm độ ẩm bên trong chuồng trại.

Thông gió cơ học: Sử dụng quạt công nghiệp và máy thổi để tăng cường lưu thông không khí. Quạt nên được đặt chiến lược để tối ưu hóa luồng không khí trong toàn bộ chuồng. Có thể sử dụng máy hút ẩm để loại bỏ độ ẩm trong không khí, đặc biệt trong các không gian kín nơi thông gió tự nhiên không đủ. Kiểm soát nhiệt độ nếu có thể, tăng nhiệt độ bên trong chuồng để đẩy nhanh quá trình sấy khô. 

2. Vệ sinh, thu gom chất thải:

Người nuôi cần trang bị bảo hộ lao động, bao gồm: Găng tay, khẩu trang, quần áo bảo hộ và ủng để giảm thiểu tiếp xúc với vi khuẩn có hại, nấm mốc và các vật sắc nhọn có thể có mặt. Loại bỏ tất cả tàn dư như thiết bị hỏng, cành cây, và bùn cát bằng xẻng hoặc máy móc.

Nước lũ thường mang theo các mầm bệnh như E.coli, Salmonella, và các loại nấm mốc có thể làm ô nhiễm thức ăn và chất độn chuồng, khiến chúng không an toàn cho vật nuôi. Cần xử lý tất cả thức ăn và chất độn chuồng bị ô nhiễm theo quy định để ngăn ngừa sự lan truyền của mầm bệnh. Tránh ủ các vật liệu này vì chúng có thể chứa vi khuẩn có hại.

Sử dụng máy bơm để loại bỏ nước đọng, đảm bảo hướng dòng nước ra xa các khu vực sạch để tránh tái nhiễm.

Đối với rác thải là phân, chất độn chuồng, rác hữu cơ cần thực hiện xử lý bằng biện pháp sinh học hoặc đào hố sâu để chôn, đốt để hạn chế các vấn đề ô nhiễm môi trường và các loại mầm bệnh. Đối với xác gia súc, gia cầm chết, khẩn trương thu gom và xử lý để hạn chế tối đa vấn đề ô nhiễm môi trường.

3. Khử trùng chuồng trại:

Tiến hành phun tiêu độc, khử trùng chuồng nuôi và khu vực chăn nuôi bằng thuốc sát trùng; rắc vôi bột hoặc phun các loại thuốc sát trùng toàn bộ lối đi, hành lang, cổng, đường đi và phương tiện. Nên chọn hóa chất sát trùng ít độc hại đối với người, vật nuôi, môi trường, có tính sát trùng nhanh, mạnh, kéo dài, hoạt phổ rộng, tiêu diệt được nhiều loại mầm bệnh; Người thực hiện khử trùng tiêu độc phải sử dụng bảo hộ lao động phù hợp. Pha chế và sử dụng hóa chất sát trùng theo hướng dẫn của nhà sản xuất, bảo đảm pha đúng nồng độ, phun đúng tỷ lệ trên một đơn vị diện tích. 

Quy trình vệ sinh, khử trùng:  

+ Bước 1: Vệ sinh khô: Hầu hết các thuốc sát trùng không có tác dụng diệt khuẩn, nếu dụng cụ, bề mặt chuồng trại được sát trùng không sạch sẽ. Vì vậy cần thu gom tất cả chất thải (phân, rác...), bụi bẩn và các chất hữu cơ khỏi bề mặt các dụng cụ, thiết bị, sàn, tường, trần nhà cho vào nơi quy định để xử lý... Khi tất cả các chất bẩn bị loại bỏ, sẽ không còn các chất hữu cơ chứa và bảo vệ mầm bệnh. Vệ sinh làm sạch đúng cách sẽ loại bỏ > 80% mầm bệnh.

+ Bước 2:  Vệ sinh ướt: Sau khi vệ sinh bề mặt sạch sẽ, tiến hành rửa sạch bằng nước. Đối với dụng cụ, sàn, vách ngăn,… bị chất bẩn bám chặt bề mặt lâu ngày, cần ngâm nước 1 – 3 ngày trước khi rửa. Đối với một số chỗ khó rửa (các góc, khe,…), phải dùng vòi xịt áp suất cao.Tẩy bằng xà phòng, nước vôi hoặc thuốc tẩy. Dùng nước xà phòng, nước vôi 30% hoặc thuốc tẩy rửa để phun, dội rửa lên nền hoặc ngâm các dụng cụ chăn nuôi.

+ Bước 3: Sát trùng bằng thuốc: Sau khi cọ rửa chuồng trại xong để khô ráo, dùng thuốc sát trùng với liều lượng theo hướng dẫn của nhà sản xuất để pha loãng thuốc để phun. Lưu ý cần đảm bảo đủ thời gian cho thuốc tiếp xúc với bề mặt và dụng cụ được sát trùng. Khi phun thuốc sát trùng, phải mặc quần áo bảo hộ lao động.

Sau khi khử trùng bằng thuốc, cần phải để khô dụng cụ và trang thiết bị. Với chuồng nuôi, thời gian để khô trước khi thả gia súc, gia cầm vào ít nhất 1 tuần.

4. Tái đàn vật nuôi:

Khi chuồng trại đã được vệ sinh và xác nhận an toàn, cần tuân thủ các quy trình tái đàn gia súc và gia cầm để giảm thiểu rủi ro bệnh tật.

+ Lựa chọn giống có nguồn gốc rõ ràng, được cung cấp bởi những cơ sở giống có uy tín, có công bố tiêu chuẩn cơ sở, có giấy chứng nhận kiểm dịch, tiêm phòng vacxin theo quy định.

+  Thay hoặc bổ sung thêm chất độn chuồng để giữ ấm cho gia súc, gia cầm, đặc biệt là đối với gia súc bú sữa, gia cầm giai đoạn nuôi úm.

+ Cung cấp đầy đủ thức ăn, nước uống cho vật nuôi, thức ăn phải đảm bảo đầy đủ về số lượng và đảm bảo chất lượng phù hợp với từng lứa tuổi của mỗi loại vật nuôi. Thức ăn phải được kê cao, cách tường tránh hút ẩm, thức ăn không bị ẩm mốc ôi thiu, quá hạn sử dụng, nước uống phải sạch.

+ Bổ sung thêm thuốc điện giải, vitamin, khoáng chất, men tiêu hóa… vào thức ăn cho gia súc, gia cầm để nâng cao sức đề kháng.

+ Thực hiện tốt công tác vệ sinh, quét dọn chuồng trại, dụng cụ chăn nuôi hàng ngày, thu dọn chất thải đưa vào hố ủ để xử lý.

+ Định kỳ phun tiêu độc, khử trùng chuồng nuôi và khu vực chăn nuôi để hạn chế các loại mầm bệnh.

+ Phòng bệnh bằng vắc xin cho vật nuôi theo quy định của thú y.